Magazyny energii BESS – rynek, wyzwania i ryzyka
W kontekście globalnej transformacji energetycznej, magazyny energii typu BESS (Battery Energy Storage Systems) stają się kluczowym elementem nowoczesnej infrastruktury elektroenergetycznej. Zgodnie z danymi przedstawionymi podczas niedawnej konferencji branżowej Battery Forum w Ptak Nadarzyn Expo, Polska stoi u progu „Dekady magazynów energii”, w której ich rola wzrośnie nie tylko ze względu na integrację źródeł odnawialnych, ale także z uwagi na konieczność zapewnienia elastyczności, stabilności sieci oraz bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Wzrost mocy i pojemności magazynów
Według zaprezentowanych danych, na koniec 2024 roku w Polsce funkcjonowała 205 GWh zainstalowanej pojemności bateryjnej, z czego aż 160 GWh przypada na segment „in front of the meter”, tj. instalacje zlokalizowane przed licznikiem energii, przeznaczone głównie do świadczenia usług systemowych. W roku 2025 oczekiwane jest niemal podwojenie pojemności magazynów typu utility scale. Równolegle rośnie również segment komercyjno-przemysłowy (C&I) – prognozowany wzrost o ponad 60% w roku 2025.
Z drugiej strony, segment prosumencki (Resi) odnotowuje spadek. Zainstalowana moc domowych magazynów energii w Polsce wynosi obecnie około 290 MW (dla instalacji do 50 kWp), jednak ich opłacalność i wykorzystanie operacyjne budzą pytania.
Wyboista droga regulacyjna i ryzyka instytucjonalne
Mimo dynamicznego wzrostu inwestycji, branża BESS w Polsce mierzy się z licznymi wyzwaniami natury regulacyjnej i instytucjonalnej. Kluczowym problemem pozostaje brak ustandaryzowanych procedur dotyczących przyłączania do sieci, zasad ubezpieczania magazynów, wymogów przeciwpożarowych oraz przepisów dotyczących utylizacji i recyklingu baterii.
Branża wskazuje również na konieczność pilnej współpracy z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi (PSE), operatorami systemów dystrybucyjnych (OSD), PTPIREE oraz instytucjami publicznymi jak NFOŚiGW. Obecnie projekty objęte dofinansowaniem mają trzy lata na realizację i przyłączenie do sieci – czas ten uznaje się za krytyczny dla rozwoju rynku.
Na uwagę zasługuje fakt, iż do 2029 roku planuje się osiągnięcie 6 GW mocy w magazynach energii. Wciąż jednak nie wdrożono dyrektywy NIS2, co stwarza istotne luki w zakresie cyberbezpieczeństwa infrastruktury krytycznej.
Wreszcie pytanie ile w ambitnych planach jest local content? Nie od dziś widzimy, że prym wiodą dostawcy z Azji, a nie z krajów Uni Europejskiej.
Polska musi też pamiętać o edukacji kadr i zachowaniu know-how aby branża magazynów po okresie prosperity nie podzieliła losów branży fotowoltaicznej, którą dotknęła fala upadłości związanych ze zmianą zasad dofinansowań dla instalacji prosumenckich i zmiany modelu sprzedaży z net-metering na net-billing.
Modele finansowania BESS i przewidywalność przychodów
Z perspektywy inwestorów i instytucji finansowych jednym z największych wyzwań jest brak stabilnych i przewidywalnych mechanizmów przychodowych. W odróżnieniu od fotowoltaiki, gdzie dominują aukcje z 15-letnimi kontraktami różnicowymi, rynek BESS opiera się głównie na krótkoterminowych kontraktach typu day-ahead oraz usługach elastyczności.
Obecnie funkcjonujące modele finansowania obejmują udział w rynku mocy oraz świadczenie usług systemowych. Problemem pozostaje jednak niepewność regulacyjna – przykładowo, parametry aukcji mocy w grudniu ogłaszane są dopiero w lipcu, co w praktyce utrudnia planowanie inwestycji i finansowanie dużych projektów.
Przyszłość technologiczna – co po LFP?
Technologia LFP (litowo-żelazowo-fosforanowa) jest dziś dominującym standardem w magazynach energii, lecz postrzegana jest jako rozwiązanie przejściowe. Jej szacowana faktyczna żywotność wynosi 8–10 lat. W perspektywie średnioterminowej prognozuje się rozwój technologii NMLFP (litowo-żelazowo-fosforanowej z domieszką manganu) oraz ogniw sodowych – choć te ostatnie wciąż charakteryzują się zwiększonym ryzykiem bezpieczeństwa.
W dłuższej perspektywie – po 2033 roku – spodziewane jest upowszechnienie technologii ogniw typu solid-state, które mogą radykalnie zmienić strukturę kosztową oraz wydajność systemów BESS.
Wnioski
Rynek magazynów energii w Polsce wchodzi w fazę intensywnego wzrostu i technologicznego dojrzewania. Jednocześnie mierzy się z istotnymi wyzwaniami: regulacyjnymi, instytucjonalnymi oraz finansowymi. Kluczowe dla dalszego rozwoju będą stabilne ramy prawne, transparentne mechanizmy wsparcia i przewidywalne strumienie przychodów. Istotne jest również rozwijanie lokalnych kompetencji i produkcji komponentów, aby uniknąć powtórzenia doświadczeń z rynku PV, który po fazie intensywnych inwestycji napotkał stagnację.
Polska ma szansę stać się regionalnym hubem technologicznym i logistycznym dla rynków Ukrainy oraz państw bałtyckich, lecz realizacja tego scenariusza wymaga skoordynowanych działań wszystkich interesariuszy sektora.
Remont lub przebudowa budynku a obowiązek budowy stacji ładowania
