Prawo budowlane 2023 – zmiany
Dobre zmiany w prawie budowlanym
Podstawowym założeniem projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw jest dalsze zmniejszenie obciążeń zarówno w stosunku do inwestorów, jak i organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego Główny Urząd Nadzoru Budowlanego w Warszawie oraz usprawnienie ich działania, a także elektronizacja procedur oraz działalności organów administracji publicznej.
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.) pomimo, iż na przestrzeni ostatnich lat była wielokrotnie nowelizowana, a proces inwestycyjny upraszczany, odformalizowywany i cyfryzowany, wciąż zawiera regulacje, które są skomplikowane zarówno dla inwestora, jak i organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego. Niektóre procedury są wciąż nieadekwatne do stopnia skomplikowania inwestycji, a liczba i zakres dokumentów dołączanych do wniosków, czy to w postaci papierowej, czy elektronicznej, powodują, że inwestor rezygnuje z realizacji inwestycji. Również organy administracji publicznej w toku wykonywanych zadań rozstrzygają sprawy, które przy odpowiedniej zmianie przepisów można by uprościć, odformalizować a w niektórych przypadkach zupełnie wyeliminować.
Przyjęta ustawa rozwiązuje poniższe zagadnienia:
1) dualizmu prawnego różnicującego budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy poniżej i powyżej 70 m2;
2) nadmiernego obciążenia inwestorów w ramach procedury uzyskiwania pozwolenia na budowę, dokonywania zgłoszenia oraz oddawania obiektów budowlanych do użytkowania;
3) nadmiernego formalizmu prawnego związanego z oddawaniem obiektów budowlanych do użytkowania;
4) udziału w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane stron, których celem jest jedynie utrudnienie realizacji inwestycji;
5) nadmiernego obciążenia organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz organów nadzoru budowlanego, np. w postaci wydawania decyzji czy przekazywania dokumentów w postaci papierowej pomiędzy tymi organami;
6) konieczności dołączania i gromadzenia dokumentacji w procesie inwestycyjno-budowlanym w postaci papierowej;
7) braku spójnego, jednolitego dla całego kraju, systemu służącego do obsługi wniosków składanych w procesie inwestycyjno-budowlanym;
8) nieadekwatnej odpowiedzialności zawodowej osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie;
9) przywrócenia rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.
Jednolite wymogi dla domów poniżej i powyżej 70m2
Budowa jednorodzinnych budynków mieszkalnych służących zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora o powierzchni zabudowy powyżej i poniżej 70 m2 będzie możliwa na podstawie tej samej procedury – jedynie na podstawie zgłoszenia. Zgłoszenia mają być realizowane na podstawie projektu z obowiązkowym kierownikiem budowy i z bardzo uproszczoną procedurą odbioru domu, polegającą na tym, że wyłącznie kierownik budowy potwierdzi gotowość do zamieszkania. Kierownik budowy będzie obligatoryjny dla budowy domu powyżej 70 m². Domy do 70m2 można budować bez pozwolenia i bez kierownika budowy. Nowe rozwiązania budowy domu bez pozwolenia nie będą zawierały ograniczeń dla powierzchni zabudowy, będzie natomiast ograniczenie co do wysokości – budynki te będą mogły mieć maksymalnie dwie kondygnacje.
Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, w 2022 przeciętna powierzchnia użytkowa nowo oddanego mieszkania wyniosła 92,3 m2 (wobec 92,9 m2 w 2021 r.). Średnia powierzchnia mieszkania w budynkach jednorodzinnych ukształtowała się na poziomie 131,2 m2, natomiast w budynkach wielorodzinnych – 52,1 m2. Mieszkania indywidualne miały przeciętnie 141,5 m2 powierzchni, mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem – 62,4 m2, natomiast mieszkania liczone łącznie z pozostałych form budownictwa (tj. spółdzielczego, komunalnego, społecznego czynszowego oraz zakładowego) – 50,6 m2. Oznacza to, że niewiele osób mogło skorzystać z dotychczas obowiązującego zwolnienia z pozwolenia na budowę budynków mieszkalnych o powierzchni nie przekraczającej 70m2. Polacy po prostu w większości tak małych domów nie budują na całoroczne cele mieszkalne, tylko jako rekreacyjne, letniskowe na terenach pozamiejskich.
Ujednolicenie procesu dla obiektów mieszkalnych powyżej i poniżej 70m2 uważam za pozytywną, w końcu te same pryncypialne zasady budowy i bezpieczeństwa odnoszą się do obiektów jako takich, bez względu na kubaturę. Oczywiście należy zauważyć, iż brak wymogu zatrudnienia kierownika budowy może skutkować większą ilością budynków wadliwych. Łączy się to oczywiście z przywróceniem funkcji rzeczoznawcy budowlanego – być może ustawodawca przewiduje wzrost spraw sądowych o nienależyte wykonanie usług budowalnych.
Cyfryzacja procesu budowlanego
Stawianie na cyfryzację procesu budowlanego aby przyspieszyć budowy to bardzo dobry pomysł. W tym samym raporcie za 2022 Główny Urząd Statystyczny informuje, iż przeciętny czas trwania budowy nowego budynku mieszkalnego oddanego do użytkowania (liczony od daty jej rozpoczęcia do terminu oddania budynku do użytkowania) w 2022 r. zwiększył się o 1,5 miesiąca w stosunku do roku poprzedniego i wyniósł 42,5 miesiąca. Budynki wielorodzinne przekazane do eksploatacji w analizowanym okresie wznoszono w czasie ponad 2‑krotnie krótszym niż jednorodzinne. Oczywiście należy mieć na uwadze również czynniki związane z brakiem surowców i produktów czy szalejacą inflacją. Niektóre produkty budowlane jak beton wciąż drożeją w bardzo wysokim tempie. Ustawa wprowadza cyfrowy obieg dokumentów poprzez portal e-budownictwo, w którym będzie funkcjonować Baza Projektów Budowlanych. Każdy projekt otrzyma indywidulany numer, który potem będzie można wykorzystać we wszelakiej dokumentacji zamiast zawsze dołączać stertę papierów. Przyspieszy to i uprości procedowanie wielu etapów prac budowlanych.
Zmiany dla specjalistów budowlanych
Nowelizacja zakłada również zmiany w odpowiedzialności zawodowej w budownictwie wprowadzając dodatkowe sankcje na osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w postaci zakazu pełnienia tej funkcji na okres od 1 do 6 miesięcy. Dodatkowo ustawa wprowadza wymóg sporządzania oświadczenia o świadomości na temat odpowiedzialności karnej w przypadku składania fałszywych oświadczeń. Będzie to mieć zastosowanie w przypadku odwołań od decyzji organów nadzoru budowlanego aby zmniejszyć liczbę bezzasadnych odwołań. Ustawa przywraca również funkcję rzeczoznawcy budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej. Przywrócenie funkcji rzeczoznawcy budowlanego w momencie deregulacji to niezbędny element udrażniania procesu odwoławczego. Sądy mają problem z pozyskaniem rzeczoznawców w wielu obszarach, w deregulacji prawdopodobnie doprowadzi do większych ilości sporów klient – inwestor, gdzie bez odpowiedniej liczby rzeczoznawców proces odwoławczy będzie mocno spowolniony.
Nowe przepisy mają wejść w życie co do zasady po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
