Wyłącznik różnicowoprądowy. Budowa i zasada działania
Spis treści
Wstęp
Obecnie wyłączniki różnicowoprądowe znajdują się w każdej nowej instalacji elektrycznej. Początki jednak wcale nie zwiastowały takiej spektakularnej kariery tych urządzeń. Najważniejszą cechą wyłączników różnicowoprądowych jest ich zdolność do ochrony ludzi przed skutkami bezpośredniego dotyku elementów instalacji będących pod napięciem – takiej ochrony nie zapewnią ani wyłączniki nadprądowe ani wkładki topikowe. Pierwszy raz zasada działania urządzeń różnicowoprądowych została opisana w 1928r jako sposób ochrony przy kontakcie z wysokim napięciem. Pierwsze wykonania datujemy na lata 40ste XX-wieku, których celem była ochrona na wypadek uszkodzenia izolacji przewodów, a same urządzenia cechowała czułość 100mA. W latach 50-tych udało się skonstruować urządzenia o czułości 30mA, a więc z dzisiejszej perspektywy użyteczne przy ochronie uzupełniającej. Obecnie obserwujemy postępującą miniaturyzację rozwiązań i digitalizację pod przemysł 4.0.
Co to jest wyłącznik różnicowoprądowy?
Wyłącznik różnicowoprądowy zwany potocznie różnicówką jest łącznikiem mechanizmowym zdolnym włączać, przewodzić oraz wyłączać prądy w warunkach normalnych. Ponadto wyłącznik różnicowoprądowy odcina obwód od zasilania przy uszkodzeniu i wystąpieniu prądu różnicowego odpowiedniej wartości. Tym samym wyłącznik zapewnia ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym.
Wyłączniki różnicowoprądowe w instalacjach elektrycznych pełnią rolę ochrony przy uszkodzeniu, ochrony uzupełniającej oraz ochrony przed pożarem.
Wyłącznik różnicowoprądowy nazewnictwo wg normy IEC/EN 61008 i IEC/EN 61009
Wyłącznik różnicowoprądowy potocznie zwany „różnicówką”, w normach IEC/EN napotkamy poniższe nazewnictwo:
- RCD – residual current operated device; oznacza po prostu wyłącznik różnicowoprądowy
- RCCB – residual current operated circuit breaker; oznacza wyłącznik różnicowoprądowy bez wbudowanego członu nadprądowego
- RCBO – residual current operated circuit breaker with overcurrent protection; oznacza wyłącznik różnicowoprądowy z wbudowanym członem nadprądowym, tzw. wyłącznik kombinowany
Rys.1 Wyłącznik różnicowoprądowy firmy EATON
Czy wyłącznik RCD jest obowiązkowy?
Internauci często pytają, czy wyłącznik różnicowoprądowy jest wymagany w instalacji elektrycznej?
Aby odpowiedzieć na na pytanie czy wyłącznik różnicowoprądowy jest obowiązkowy, spójrzmy na polskie przepisy.
Prawo budowlane
Artykuł nr 5.1: „Obiekt budowlany jako całosć oraz jego poszczególne częsci, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, nalezy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób okreslony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej (…)”
Innymi słowy mamy korzystać z obecnego stanu wiedzy i zasad technicznych, które są zawarte w normach, a te jak arkusze PN-HD 60364 wprowadzają wymóg stosowania wyłączników różnicowoprądowych.
Artykuł nr 62, podpunkt 2 Ustawy o Prawie Budowlanym z roku 1994 wraz z późniejszymi zmianami nakłada na właściciela i/lub zarządcę obowiązek okresowej kontroli m.in. instalacji elektrycznej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów, uziemień instalacji i aparatów.
Czytając powyższe widzimy, że choć nie wprost, to już prawo budowlane mówi o ochronie przed porażeniem, którą to realizuje wyłącznik różnicowoprądowy.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny podlegać budynki i ich usytuowanie.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Rozdział 8:
- §180, punkt 2, wprowadza wymóg zapewnienia ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym, (…), powstaniem pożaru (…).
- §183, punkt 1, podpunkt 2 wprowadza wymóg prowadzenia po stronie odbiorników oddzielnego przewodu neutralnego i ochronnego
- §183, punkt 1, podpunkt 3: „urządzenia ochronne różnicowoprądowe uzupełniające podstawową ochronę przeciwporażeniową i ochronę przed powstaniem pożaru, powodujące w warunkach uszkodzenia samoczynne wyłączenie zasilania;”
Z powyższego wynika, że projektowane i budowane instalacje od momentu wejścia w żucie rozporządzenia powinny być wyposażone w wyłącznik różnicowoprądowy. Rozporządzenie nie precyzuje liczby tych urządzeń ani jakiego typu mają to być urządzenia – za to odpowiada projektant instalacji.
Wyłącznik różnicowoprądowy oznaczenie
Rys.2 Oznakowanie wyłącznika różnicowoprądowego
Budowa wyłącznika różnicowoprądowego
Obecnie dostępne są wyłączniki różnicowoprądowe o wyzwalaniu bezpośrednim, (elektromagnetyczne) oraz pośrednim z wykorzystaniem wzmacniacza elektronicznego. Bez względu na wykonanie możemy określić kluczowe elementy:
- przekładnik prądowy sumujący
- przekaźnik wyzwalający
- mechanizm przełączający
- obwód testowy
Rys.3 Schemat budowy wyłącznika róznicowoprądowego
Rys.4 Wewnętrzna budowa wyłącznika różnicowoprądowego
Rys.5 Widok rezystora ograniczającego w układzie testowym wyłącznika różnicowoprądowego
Wyłącznik różnicowoprądowy jak działa
Przekładnik prądowy z rdzeniem toroidalnym stanowi serce wyłącznika. Mierzy on sumę chwilową wartości prądów w każdym przewodzie roboczym na wyjściu wyłącznika RCD. Równania matematyczne opisujące stan normalny wyłącznika RCD:
- iL1 + iL2 + iL3 + iN = 0
- Φ = 0
Suma geometryczna prądów płynących w każdym przewodzie roboczym (1) jest równa zeru oraz strumień magnetyczny (2) wytworzony przez te prądy równy zeru.
Gdy suma prądów nie równa się zeru, oznacza to przepływ prądu różnicowego IΔ do ziemi lub do przewodu ochronnego PE. Od tej różnicy pochodzi nazwa aparatu.
Następnie w rdzeniu przekładnika prądowego powstaje strumień różnicowy, a dzięki temu w uzwojeniu tegoż przekładnika indukuje się siła elektromotoryczna SEM. Jest ona wprost proporcjonalna do wartości prądu różnicowego (upływowego).
Przechodzimy teraz do drugiego członu, którym jest przekaźnik wyzwalający z magnesem trwałym (PMR), który zasilany jest siłą elektromotoryczną SEM pochodzącą z przekładnika prądowego. Przekaźnik ten jest ruchomą zworą z magnesem trwałym, zwanym przekaźnikiem spolaryzowanym. Opadnięcie zwory uruchamia zamek i otwiera styki robocze. Przy zamkniętym wyłączniku, zwora trzymana jest przez pole magnetyczne magnesu trwałego. Przy przepływie prądu różnicowego powstaje pole magnetyczne wynikające z przepływu prądu w uzwojeniu elektromagnesu, które przy odpowiedniej biegunowości osłabia pole magnetyczne magnesu trwałego i powoduje opadnięcie zwory i wyłączenie wyłącznika.
Mechanizm przełączający to układ stykowy wyłącznika mechanizmowego z zamkiem. Po otrzymaniu sygnału z przekaźnika, wyłącznik zostaje natychmiast wyłączony. Pierwszy załączany jest tor N i jest on wyłączany jako ostatni.
Ostatni element to obwód testowy wyłącznika różnicowoprądowego, którego widocznym elementem jest przycisk na czole aparatu oznaczony literą „T”. Sam obwód składa się jeszcze z rezystora ograniczającego prąd kontrolny. Naciśnięcie przycisku „Test” powoduje symulację przepływu prądu różnicowego i sprawdzenie poprawności działania układu.
Działanie wyłącznika różnicowoprądowego na przykładzie
Rys.6 Działanie wyłącznika różnicowoprądowego na przykładzie.
Aby lepiej zrozumieć zasadę działania wyłącznika różnicowoprądowego, posłużę się powyższą grafiką pochodzącą z poradnika projektanta EATON. Na rysunku widzimy obwód jednofazowy zabezpieczony wyłącznikiem różnicowoprądowym o czułości 30mA.
W podpunkcie a) osoba rażona dotyka przewodu roboczego L będącego pod napięciem. Następuje przepływ prądu różnicowego IΔ1 do ziemi na linii ręka – noga. W przypadku gdy wartość prądu różnicowego wynosi conajmniej 50% IΔ czyli 15mA, wyłącznik RCD wyzwoli. Jeżeli ta wartość będzie mniejsza, aparat nie zadziała. Taka wartość prądu przepływająca przez ciało ludzkie pozwala na samouwolnienie (<15mA).
W podpunkcie b) osoba rażona dotyka obu przewodów roboczych będących pod napięciem. Następuje niebezpieczny przepływ prądu ręka – ręka przepływający przez serce i płuca. Wyłącznik różnicowoprądowy nie zadziała, jeśli rezystancja ziemi Rst2 i prąd płynący IΔ2 nie osiągną conajmniej 50% IΔ, czyli 15mA. Zauważmy, że dla wyłącznika różnicowoprądowego w tym przypadku przepływ przez człowieka nie jest powodem do zadziałania, ponieważ suma geometryczna prądów jest wciąż równa zeru – poprzez ręce cały czas zachowany jest przepływ L-N i brak upływu poza obwód. Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna, bo może doprowadzić łatwo do poważnego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci, jeśli IΔ2 będzie bliskie zeru, a przepływ ręka – ręka powyżej 30mA.
W podpunkcie c) osoba rażona dotyka obu przewodów roboczych będących pod napięciem. Następuje niebezpieczny przepływ prądu ręka – ręka przepływający przez serce i płuca. Dodatkowo osoba rażona stoi na podłodze izolowanej, która nie pozwala na przepływ prądu do ziemi. Podobnie jak w przypadku b) dla wyłącznika różnicowoprądowego w tym przypadku przepływ przez człowieka nie jest powodem do zadziałania, ponieważ suma geometryczna prądów jest wciąż równa zeru – poprzez ręce cały czas zachowany jest przepływ L-N i brak upływu poza obwód. Jest to najbardziej niebezpieczny przypadek – dotyk obu przewodów roboczych oraz brak możliwości „ucieczki” prądu poza ciało człowieka.
Z powyższej analizy wynika iż powinniśmy za wszelką cenę unikać dotknięcia obiema rękami części metalowych co do których nie mamy pewności czy nie są pod napięciem. Przykłady te również pokazują potrzebę stosowania odzieży ochronnej jak też obecności więcej niż jednej osoby podczas serwisów i remontów instalacji elektrycznej.
Wyłącznik różnicowoprądowy podłączenie
Podczas podłączenia wyłącznika różnicowoprądowego, powinniśmy się kierować oznaczeniami na produkcie oraz instrukcją dołączoną do urządzenia.
Poniżej omawiam podłączenie dla wyłączników różnicowoprądowych na podstawie wytycznych producenta EATON.
Link do instrukcji: https://www.eaton.com/content/dam/eaton/technicaldocumentation/il/MA180503264.pdf
Kierunek zasilania i pozycja montażu
Rys.7 Kierunek zasilania i sposób mocowania wyłączników RCD EATON
Na powyższym obrazku widzimy, że wyłączniki różnicowoprądowe EATON mogą być mocowane zarówno pionowo, jak i poziomo. Ponadto kierunek zasilania jest dowolny.
UWAGA!
Dowolność kierunku zasilania jak i pozycji montażu nie jest powszechna dlatego zawsze przed montażem należy się upewnić jakie są wytyczne producenta urządzenia!
Dokręcanie przewodów i przekroje.
Rys.8 Moment dokręcania i przekroje przewodów dla wyłączników RCD EATON.
Do zacisków wyłączników różnicowoprądowych EATON możemy wprowadzać przewody wyłącznie miedziane (Cu), o przekroju między 1,5 a 35 mm2. Jeśli chodzi o rodzaj przewodu, to może to byc zarówno drut jak i linka. Istotne jest to aby dokręcać przewody kluczem dynamometrycznym z nastawą 2-2,4 Nm. Dokręcanie zwykłym wkrętakiem jest błędem.
UWAGA!
Wymóg dokręcania kluczem dynamometrycznym jest powszechną praktyką u producentów aparatury. Przed montażem upewnij się, że wiesz jakie są zalecenia producenta aparatury.
Sposób podłączenia przewodów
Poniższe rysunki pochodzą z katalogu firmy EATON „Aparaty i osprzęt elektryczny niskiego napięcia katalog 2022”.
Rys.9 Podłączenie wyłącznika RCD 1-fazowego
Rys.10 Podłączenie wyłączników 3-fazowych.
Podłączenie wyłączników różnicowoprądowych EATON opisane w katalogu różnicuje sposób podłączenia wyłączników trójfazowych 4-biegunowych o czułości 30mA oraz powyżej 30mA. Wynika to z tego, że obwód testowy dla wyłączników 3-fazowych jest przystowany do napięcia fazowego 230VAC +/-10%, więc podanie napięcia międzyfazowego 400VAC uszkodziłoby rezystor ograniczający w obowdzie testowym tym samym uszkadzając cały aparat. Jak widać z rysunków, dla wyłączników o I∆n > 30mA ten wymóg nie obowiązuje.
Przy okazji warto zwrócić uwagę na drugi układ od lewej dla wyłącznika 4-bieg. o czułości 30mA – widać że dla wyłączników różnicowoprądowych EATON możliwe jest podłączenie odbiornika 1-fazowego do wyłącznika 3-fazowego. Istotne jest tutaj zachowanie prawidłowości podłączenia tj. podłączenie przewodu fazowego L pod zaciski 5-6 oraz przewodu neutralnego pod zaciski N-N (7-8).
Wynika to bezpośrednio z umiejscowienia przycisku i obwodu testowego – jest po prawej stronie patrząc od czoła wyłącznika.
UWAGA!
W zależności od producenta sposoby podłączenia mogą się różnić od opisanych tutaj, zwłaszcza przy wykonaniach specjalnych. Zawsze sprawdź instrukcję przed rozpoczęciem prac montażowych!
Parametry wyłączników różnicowoprądowych
Znamionowy prąd różnicowy zadziałania I∆n : wartość określona przez producenta, przy której wyłącznik różnicowoprądowy musi zadziałać w określonych warunkach. Jest to główny parametr wyłącznika różnicowoprądowego i związane są z nim warunki ochrony przed porażeniem. Zgodnie z normą IEC/EN 61008-1 znormalizowane wartości [A]: 0,006 ; 0,01 ; 0,03 ; 0,1 ; 0,3 ; 0,5; Dodatkowo istnieją wykonania z zewnętrznym przekładnikiem, co pozwala na poszerzenie zakresu wyzwalania.
Prąd różnicowy niewyzwalający I∆no: wartość prądu różnicowego, przy którym wyłącznik RCD, w określonych warunkach, nie zadziała. Określony progiem 0,5 I∆n.
Granica czasu bezczynności t∆A (opóźnienie czasowe): maksymalny czas, dla którego wyłącznik różnicowoprądowy może być wystawiony na działanie prądu różnicowego o wartości wyższej niż wartość znamionowa prądu różnicowego I∆n, która go nie wyzwoli. Wartość ta charakteryzuje RCD ze zwłoką czasową – krótkozwłoczny typu G o zwłoce 10ms, selektywny typu S o zwłoce 40ms i inne. W czasie bezczynności wyłącznik różnicowoprądowy nie reaguje na prądy różnicowe. W zależności od prodcuenta, wyłączniki krótkozwłoczne oznaczone mogą być typem G, HPI itd.
Znamionowy prąd ciągły IN : największy prąd, jakim wolno wyłącznik długotrwale obciążaćw stanie zamkniętym. Nie powinien być mniejszy niż prąd roboczy obwodu, który zabezpiecza. Zgodnie z normą IEC/EN 61008-1 znormalizowane wartości [A]: 10; 13 ; 16; 20; 25; 32; 40; 50; 63; 80; 100; 125; Mogą istnieć też inne wykonania. W Polsce najczęściej stosowane są wyłączniki o prądzie ciągłym IN 25A i 40A.
Napięcie znamionowe UN ; powiązane z napięcie znamionowym izolacji, określa wymagania dotyczące odstępów izolacyjnych aparatu oraz rezystancji izolacji. Napięcie znamionowe wyłącznika różnicowoprądowego ma wpływ na prawidłową pracę obwodu testowego wyłącznika RCD i ma wpływ na obciążalność zwarciową.
Obciążalność zwarciowa:
- Znamionowa zdolnośc załączania i wyłączania Im ; Zwykłe wyłączniki różnicowprądowe bez wbudowanego członu nadprądowego posiadają Im 10 razy większe od prądu ciągłego In wyłącznika, ale nie mniej jak 500A. Dlatego dobezpiecza się je, gdy spodziewany prąd zwarciowy jest wyższy od tej wartości.
- Znamionowa zdolność załączania i wyłączania prądu różnicowego IΔm ; parametr podobny do Im z tą różnicą, że tutaj wyłącznik przy próbie wyłącza prąd 500A tylko jednym biegunem
Zwłoka czasowa (opóźnienie wyzwalania)
Wyłączniki RCD dzielimy ze względu na zwłokę czasową na:
- Bezzwłoczne, które wyzwalają od razu przy zaistnieniu odpowiednich warunków. PN-EN 61008 podaje najdłuższe czasy wyłączania dla prądów różnicowych: IΔN, 2x IΔN, 5x IΔN
- Krótkozwłoczne, które czekają 10ms zanim zadziałają. Najdłuższe czasy wyłączania są podawane dla prądów różnicowych odpowiednio: IΔN, 2x IΔN, 5x IΔN
- Zwłoczne (selektywne): czekają conajmniej 40ms, oznaczane literą S.
Czas zadziałania wyłącznika różnicowoprądowego
Typ wyłącznika RCD | Czas zadziałania [ms] | |||
I = IΔN | I = 2IΔN | I = 5IΔN | I = 500A | |
Bezzwłoczny | ≤ 300 | ≤ 150 | ≤ 40 | ≤ 40 |
Krótkozwłoczny | 10 – 300 | 10 – 150 | 10 – 40 | 10 – 40 |
Selektywny | 130 – 500 | 60 – 200 | 50 – 150 | 40 – 150 |
Tabela nr 1 Czas zadziałania wyłączników RCD
Warto zwrócić tutaj uwagę, iż w przypadku pospolitych mierników wyłączników RCD, zwykle nie ma możliwości wybrania badania wyłącznika krótkozwłocznego – mamy możliwość wyboru predefiniowanych trybów dla wyłącznika bezzwłocznego lub selektywnego. Stąd kluczowa jest tutaj wiedza na temat badanego aparatu, aby móc ocenić czy czas w jakim wyzwolił aparat jest prawidłowy. Przykład: Wybrany tryb działania ogólny na mierniku, aparat krótkozwłoczny wyzwala w czasie 9ms. Choć miernik uzna test za pozytywny, my wiemy, że aparat zadziałał za szybko – powinien odczekać 10ms.
Rys.3 Granice czasów zadziałania wyłączników różnicowoprądowych bezzwłocznych, krótkozwłocznych (G), selektywnych (S) na podstawie IEC/EN 61008, EATON
Typy i rodzaje wyłączników różnicowoprądowych
Typ RCD | Czułość na prąd różnicowy | Właściwości | Norma |
AC | sinusoidalny | Sinusoidalny prąd przemienny o częstotliwości znamionowej | IEC/EN 61008 IEC/EN 61009 |
A | Prąd przemienny i pulsujący | Sinusoidalny prąd przemienny o częstotliwości znamionowej, pulsujący ze składową stałą do 6mA | IEC/EN 61008 IEC/EN 61009 |
F | Prąd przemienny i pulsujący | Sinusoidalny prąd przemienny o częstotliwości znamionowej, pulsujący ze składową stałą do 10mA, o częstotliwości do 1kHz | IEC/EN 62423 |
B | Prąd przemienny i pulsujący, wygładzony | Wszystkie rodzaje prądu do 2kHz | IEC/EN 60755 IEC/EN 62423 |
G | – | Krótkozwłoczny, o zwłoce 10ms | IEC/EN 61008 IEC/EN 61009 |
S | – | Selektywny, o zwłoce 40ms | IEC/EN 61008 IEC/EN 61009 |
Tabela nr 2 Typy wyłączników różnicowoprądowych, opracowanie własne
Rys.11 Oznaczenia typów wyłączników różnicowoprądowych, EATON
Wyłączniki różnicowoprądowe typu AC są przeznaczone do wykrywania prądów różnicowych przemiennych sinusoidalnych i są podstawowym zabezpieczeniem. Nie nadają się do ochrony obwodów, gdzie spodziewamy się przebiegów odkształconych lub ze składową stałą.
Wyłączniki różnicowoprądowe typu A wykrywają prądy różnicowe przemienne oraz pulsujące, pulsujące stałe ze składową wygładzoną do 6mA, z możliwym sterowanem fazowym, niezależnie od biegunowości. Stąd RCD typu A jest stosowane wszędzie tam, gdzie w instalacji występują zasilacze i przekształtniki, których uszkodzenie i upłwy lub prąd różnicowy będą miały charakter odkształcony lub będą zawierać składową stałą DC.
Wyłączniki różnicowoprądowe typu F reagują na te same prądy jak typ A. Co więcej, reagują na prąd pulsujący stały ze składową wygładzoną do 10mA oraz prąd przemienny zawierający harmoniczne. Prawidłowo reagują na prąd różnicowy o zmiennej częstotliwości do 1kHz zgodnie z normą IEC/EN 62423.
Wyłączniki różnicowoprądowe typu B posiadają wszystkie cechy wyłączników F. Ponadto reagują na:
- prąd przemienny sinusioidalny ze składową wygładzoną o wartości większej spośród dwóch: 0,4IΔN oraz 10mA
- prąd pulsujący stały ze składową wygładzoną o wartości większej spośród dwóch: 0,4IΔN oraz 10mA
- prąd stały z następujących układów prostowniczych:
- z prostownika dwupulsowego zasilanego napięciem międzyprzewodowym w przypadku wyłączników 2, 3 i 4-biegunowych
- z prostownika trójpulsowego (układ gwiazdy) albo z prostownika sześciopulsowego w przypadku wyłączników 3 i 4-biegunowych
- prąd stały wygładzony z możliwym sterowaniem fazowym niezależnie od biegunowości
Wyłączniki różnicowoprądowe typu B+ różni od zwykłego wyłącznika typu B prawidłowe reagowanie na prąd przemienny sinusoidalny o częstotliwości do 20 000Hz.
Wyłączniki różnicowoprądowe typu Bfq różni od zwykłego wyłącznika typu B prawidłowe reagowanie na prąd przemienny sinusoidalny o częstotliwości do 50 000Hz.
Podsumowanie
Poniższy tekst jest pierwszym z cyklu artykułów na temat wyłączników różnicowoprądowych. W kolejnych częściach omawiam dobór i projektowanie wyłączników różnicowoprądowych. Zachęcam do zapoznania się z pozostałymi tekstami.
Bibliografia
Ustawy i rozporządzenia
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane [wraz z późniejszymi zmianami]
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2012 roku, w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [wraz z późniejszymi zmianami]
Publikacje
- Wiatr, M. Orzechowski –Poradnik projektanta Elektryka – DW MEDIUM 2012
wydanie V - Stepan Frantisek- Wyłączniki różnicowoprądowe. Wskazówki dotyczące zastosowań. Eaton, 2016
- Danielski, S. Osiński – Budowa, stosowanie i badania wyłączników różnicowoprądowych, COSIW 2017.
- Poradnik Projektanta EATON, 2023
- Ochrona przeciwporażeniowa w sieciach i instalacjach niskiego napięcia, Stanisław Czapp, 2023
- Instalacje elektryczne, Henryk Markiewicz wyd.9 2018
- www.eaton.pl dostęp 24.05.2022
Normy
- N SEP E 002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania.
- PN-EN 61008 Wyłączniki różnicowoprądowe bez wbudowanego zabezpieczenia nadprądowego do użytku domowego i podobnego (RCCB)
- PN-HD 60364-4-41 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Część 4-41. Ochrona przed porażeniem elektrycznym.
- PN-HD 60364-4-42:2011 – Instalacje elektryczne niskiego napięcia — Część 4-42: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa — Ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego
- PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prądowa długotrwała przewodów.
- IEC 60479-1:2018 Effects of current on human beings and livestock
- IEC 60479-2:2019 Effects of current on human beings and livestock – Part 2: Special aspects
Przeciwpożarowy detektor iskrzenia AFDD sprawdzanie i pomiary
